Roztoczański Park Narodowy
Śladami malarzy
Śladami malarzy
Scenariusz filmu przerodniczego12.2003
1 Sekwencja - impresja malarska
-
szumy głosów powoli wyciszone - pojedyncze porykiwanie jeleni,
pomrukiwania niedźwiedzi, wycie wilków
- tłumy turystów odzwiedzających Ogólnopolski Plener Malarski
- patrole Roztoczańskiej Konnej Straży Ochrony Przyrody (RKSOP)
- zbliżenia malarstwa przedstawiające przyrodę Roztoczańskiego Parku Narodowego
-
Najstarsze ślady pobytu człowieka na Roztoczu pochodzą z
środkowej epoki kamienia, jednak dominujące wielkie kompleksy
leśne nie sprzyjały osiedlaniu się różnych ludów. Sąsiedne
urodzajne tereny były bardziej atrakcyjne dla Wiślan, których
obecność potwierdzają liczne cmentarzyska kurhanowe...
IUCN skontrolował 17 Parków Narodowych w Polsce. Piętnaście z nich otrzymywało najwyższą kategorię drugą (1sza przeznaczona jest dla rezerwatów pod ścisłą ochroną), choć na przykład żaden angielski bądź francuski park narodowy nie otrzymał tak wysokiego notowania w rankingu. Spośród innych parków narodowych znajdujących się na terenie Polski, należących do wyżej wspomnianej drugiej kategorii Roztoczański Park Narodowy należy do jednej trzeciej najmniej zwiedzanych...
Dlaczego tyle artystów zachwyciło się krajobrazem Roztoczańskiego Parku Narodowego? Czy to wilki lub niedźwiedzie przyczyniły się do ochrony tego dziwiczego obszaru? A możę Ordynacja Zamojskich...
- przenikania zbliżeń obrazów przedstawiających wydry, łasice, gronostaje
- plan ogólny - konik polski przy dębie (w spowolnionym tempie) - świt - konwencja malarska
2 Tytuł 'Roztoczański Park Narodowy - Śladami malarzy'
- muzyka Tabulatura Jana z Lublina
3 Sekwencja - koniki polskie
- koniki polskie (stawy Echo)
- ostoja konika polskiego (Rybakówka)
-
Pod koniec XIXw. wymarł dziki koń leśny, znany jako tarpan,
którego ostanie okazy znajdujące się na wolności w Puszczy
Białowieskiej odłowiono w 1780r i przeniesiono do zwierzyńca
Zamojskich. Krzyżowki ostatnich tarpanów rozdanych chłopom w
1806r z koniem domowym doprowadziły do ukształtowania się nowego
gatunku: konika polskiego.
Wieloletnie krzyżowanie konika polskiego z innymi rasami konia domowego zagrażało wyginięciem gatunku. Dlatego też w 1936 r. osobniki o najsilniejsich cechach pierwotnych wykupiono i przeniesiono do nowo-powstałego rezerwatu w Białowieży, gdzie rozpoczęto restytuowanie gatunku.
Obecnie główny ośrodek hodowli zachowawczej konika polskiego znajduje się w Popielni na Mazurach. Konik polski jest dziś symbolem Roztoczańskiego Parku Narodowego...
Przykładem ochrony tego gatunku jest m.in fakt, że konie żyją w warunkach pół naturalnych; to znaczy, że są dokarmiane tylko zimą. Ciekawastką jest to, że w warunkach naturalnych charakteryzują się sezonowością rozwoju. Rosną szybko latem kiedy pożywienie jest obfite, natomiast zimą ich tempo wzrostu spowalnia się. Osiągają wagę 350kg przy wysokości 135cm dlatego cechują się wytrzymałością...
- rysunki i szkice naukowe przedstawiające tarpana
- malarstwo przedstawiające sceny rolnicze z konikami polskimi
- stajenna hodowla konika polskiego (Florianka)
- budynki po dawnym folwarku ordynacji (Florianka)
4 Sekwencja - ikony
komentarz off
-
Wielu krolów gościła rezydencja Zamojskich: Władysław IV, Jan
Kazimierz, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan Sobieski, królowa
Marysieńka. Nazwa osady Zwierzyniec pojawiła się w korespondencji
Jana Zamojskiego do wojewody wileńskiego w 1597r...
- obrazy przedstawiające portrety (Władysław IV, Jan Kazimierz, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan Sobieski, królowa Marysieńka (Maria Kazimiera), Jan Zamojski)
- muzyka: Watermusic, Haendel
5 Sekwencja - obiekty kulturowo-historyczne
- muzyka
- skansen Zagroda Guciów (Guciów)
- modrzewiowy kościół (Górecko Kościelne)
- drewniane kapliczki (Górecko Kościelne)
- aleja pomnikowych dębów (Górecko Kościelne)
- Zwierzyniec
-
Miasto ogród, tak mówi się o Zwierzyncu, charakteryzuje się
bogatą roślinnością, z czasów utworzenia Ordynacji Zamojskiej w
1589r., dzięki temu, że zatwierdzono wówczas niepodzielność
majątkową. Wybudowaną przez hetmana koronnego Jana Zamojskiego
posiadłośc stała się rezydencją Zamojskich przez następne 200
lat. Nie polowano tu często choć tarpany, sarny, łosie, dziki,
rysie zasiedliły ogrodzony bukowy las. Zwierzyniec można uznać za
pierwszy ekosystem stworzony przez człowieka na tym terenie...
- barokowy kościół św. Jana Nepomucena (Zwierzyniec)
- klasycystyczne budynki Ordynacji Zamojskiej (Zwierzyniec)
-
Kosciół Św. Jana Nepomucena często nazwany jest Kościołem na
Wodzie gdyż położony jest na wysepce pośrodku stawu zasilanego
wodą ze strumienia Świerszcz. Staw gościł kiedyś bobry. Zwierżęta
jednak zostały przeniesione bo podgryzały drewniane pale, na
których stoi kościół...
6 Wywiad z przedstawicielem Zespołu Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska im. Jana Zamojskiego
wywiad off
-
Kiedyś mieścił się tu zarząd ordynacji Zwierzyńca. W 1946r po
dewastacji przez żołnierzy Armii Czerwonej w miejscu tym powstała
szkoła leśna...
- budynki Ordynacji Zamojskiej
- dawny gabinet Zamojskiego
- mapa dóbr Zamojskich z 1903r.
-
Roztoczański Park Narodowy cechuje się naturalnym drewostanem,
przede wszystkim bukowo-jodłowym. Ze względu na dużą wrażliwość
na zanieczyszczenie powietrza jodły należą do najbardziej
zagrożonych wyginięciem gatunków drzew w Europie. Najstarsze
jodły dorastają do 50 metrów wysokości i mają pnie w obwodzie do
3 metrów. Buki osiągają 40 metrów wysokości...
- jodły
- bory sosnowe
- buczyny karpackie
-
Ponieważ lasy pokrywają ponad 90% powierzchni Roztoczańskiego
Parku Narodowego, można rozróżnić aż 21 zespołów leśnych. Za
pomniki przyrody uznano tu ponad 1000 drzew...
Najwspanialsze sosny pod ochroną ścisłą sięgają aż 35 metrów
wyskości, zaś ich pnie osiągają do 60cm średnicy...
Obecność bądź brak lasów jest bazą do powstania różnych
ekosystemów, na przykład...
7 Sekwencja - drzewa
- graby
- świerki
- dęby
- pomnikowe dęby (aleja z kościoła w Górecku do potoku Szumu)
- muzyka: Tamburetta Jarzębskiego
8 Sekwencja - malarstwo przedstawiające szlachtę na pikniku w cieniu dębów
- muzyka: Tamburetta Jarzębskiego
odgłosy nowoczesnego miasta
9 Wywiad z przedstawicielem NFOSIGW
wywiad off
-
Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że ochrona środowiska
nie jest priorytetem krajów kandydujących do Unii Europejskiej.
Zanieczeszczenie powietrza, ziemi i wody, zarówno jak ryzyko
nuklearne, są bardziej obecne w świadomości społeczeństw
zachodnich niż w Europie Środkowej, szczególnie dlatego, że
zjawiska te ignorują granicę. Działając pozytywnie w tym regionie
można redukować globalne zaniczeszczenie w Europie dużo szybciej
i często mniejszym kosztem...
- sekwencja nowoczesnej Warszawy
- wiadukt przy Warszawy Centralnej, wierzowca na Jana Pawła
- tramwaje na ulicy Wolskiej, kostki brukowe dla pieszych
- NFOSIGW, wejście otoczone zielenią przy ul. Konstruktorska 3A
-
Niemniej jednak są dwa podstawowe powody uzasadniające
zainteresowanie obszarami przeznaczonymi do zintegrowania w sieci
Natura 2000, obejmującej Środkową i Wschodnią Europę. Po pierwsze
profilaktyka jest tańsza od leczenia. Innymi słowy lepiej unikać
zaginięcia obszarów o szczególnej wartości odziedziczonych po
byłym ustroju politycznym zanim rozwój gospodarki pobierze swą
opłatę...
Zaś po drugie, dlatego, że Unia powinna być spójna. Jak mogłaby współfinansować w 2001-2r. infrastrukturę, która zakłóciłaby piękno obszaru przeznaczonego do zintegrowania w 2003-4r.?...
Działania rozpoczęte przez Polskę w tym zakresie są...
10 Sekwencja - Park Aleksandry Wachniewskiej
- malarstwo Aleksandry Wachniewskiej przedstawiające park
- park Aleksandry Wachniewskiej
- brzozy papierowe
- dęby
-
Pani Aleksandra Wachniewska (1902-1989), malarka, włożyła ogromny
wkład w utrwalenie przyrody Roztocza. Jako działaczka na rzecz
ochrony środowiska stała się m.in jedną z inicjatorek utworzenia
Roztoczańskiego Parku Narodowego...
- modrzewie
- platany
- kamień upamiętniający wyniszczenie lasów w 1711r.
-
Park w Zwierzyńcu nosi jej imię na jej cześć. Znajduje się tu
również jeden z niewielu pomników na świecie związany z owadami:
jest to kamień upamiętniający wyniszczenie lasów z 1711r. przez
szarańczę wędrowną, które miało znaczny wpływ na ekosystemy
wówczas występujące na Roztoczu. Dziś obecność niektórych
gatunków jest nadal ściśle związana z danym otoczeniem. Dotyczy
to m.in gadów...
11 Sekwencja - gady
- jaszczurka zwinka, żyworodna
- padalec (m.in turkusowy)
-
Roztoczański Park Narodowy gości takie gady jak salamandrę
plamistą, dlatego, że posiada ekosystem umożliwiający jej
przetrwanie. Dzięki właśnie takich elementów w ekosystemie jak
...
- zaskroniec
- żmija zygzakowata
- muzyka
12 Szkic - rysunek naukowy przedstawiający gniewosza (niejadowity wąż z rodziny połozowatych)
13 Sekwencja - płazy
- ropucha szara, zielona, paskówka
- salamandra plamista
- traszka zwyczajna, grzebieniasta
- kumak nizinny
-
Występowanie podobnych płazów jak rzekotka uwarunkowane jest
odpowiednymi cechami otoczenia, jak na przykład bogate środowisko
leśne. W Roztoczańskim Parku Narodowym znaleść można szereg
gatunków, dlatego, że...
-
Obecność takich płazów zmalała w historii Roztocza. Siegając aż
do czasów lodowca można dziś znaleść...
14 Sekwencja - geologia i paleontologia
- cenne minerały (najstarsze po 80 mln lat)
- skamieniałe kawałki drewna
- zęby mamuta
-
Roztoczański Park Narodowy ma kształt łukowaty, dlatego, że
rozdziela, a właściwie 'roztacza' według gwary, wody zlewisk
Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Ma 110km długości przy
szerokości siegającej tylko 22km . Wzniesienia osiagają wyoskość
300 - 350m npm skutkiem ożywionych ruchów górotwórczych w
trzeciorzędzie.
Dolina Wieprza, który jest również największą rzeką parku, powstała po roztopieniu się warstwy lodu dochodzącej do aż 3 km grubości. Ciekawostką jest to, że wody Roztocza mają nikie temperatury latem, a rzadko zamarzają zimą. Dzieje się tak, gdyż większość wód zasilających rzeki dzięki przepuszczalnemu podłożu pochodzi ze znacznych głębokości.
- skraj lasów (bór jodłowy, sosnowy, buczyna karpacka - dolina Wieprza)
- wydmy
- kredowe pagórki
- wzgórza ostańcowe
- ogromne skały odsłonięte na wierzchołkach
-
Kolejnym elementem charakterysytycznym dla krajobrazu
Roztoczańskiego Parku Narodowego jest linia uskoków tektonicznych
pomiędzy Roztoczem i Kotliną Sandomierską...
Choć najstarse skały mają blisko 100 milionów lat, to wozy i ludzie przez wyjeżdżenia i wydeptania stworzyli wraz z erozją nowe wąwozy, często nazwane głębocznicami.
- szypoty (małe wodospady w kotlinie Sandomierskiej przy rzekach Szumy i Tanwi, poza terenem parku narodowego)
- strome, głębokie wąwozy lessowe
- głębocznice (tzn wąwozy powstałe po erozji, wydeptania, wyjeżdżenia przez ludzi i wozy)
15 Malarstwo przedstawiające krajobraz kwitnącego Roztocza
16 Sekwencja - flora naczyniowa
- różne gatunki storczyków
- groszek wschodniokarpacki
- obuwik
- czosnek niedźwiedzi
- czosnek siatkowaty
-
Prawdopodobnie dzięki jednym z najbardziej łagodnych w Polsce
klimatów, bogata flora naczyniowa na terenie Roztacza zawiera
ponad 740 gatunków, w tym 60 rzadkich i około 40 chronionych.
Występują zarówno gatunki środkowoeuropejskie jak i górskie, a
nawet relikty okresu lodowcowego...
- tojad dziubaty (roślina górska)
- widłak wroniec (roślina górska)
- zimożół północny (roślina północna)
- bagnica torfowa (roślina północna)
- rosiczka pośrednia (roślina atlantycka)
- widłak torfowy (roślina atlantycka)
- powojnik prosty (roślina pontyjska)
- pluskwica europejska (roślina pontyjska)
17 Sekwencja - zając
- migawki zająca w ruchu
- subiekt zająca po porostach
18 Sekwencja - porosty
wywiad z botanikiem 100%
-
Występowanie największej liczby (89) znanych gatunków porostów w
Parku Rozotoczańskim jest dowodem rzadko spotykanego niskiego
poziomu zanieczyszczenia powietrza przez miejscowe kotłownie i
spaliny samochodowe, oraz czystej wody mimo braku oczyszczalni
ścieków. Jako jedyny w Polsce Park Roztoczański posiada takie
porosty jak...
- migawki porostów
- przekrój pojedynczych porostów
-
Bogatcwo gatunków porostów ścisle związane jest z obecnością w
Roztoczańskim Parku Narodowym takich elementów jak...
19 Obraz przedstawiający bobry
20 Sekwencja - bobry
- panorama ze wzgórza na tereny podmokłe
- pnie zjedzone przez bobry
- torfowiska wysokie i przejściowe
- bagno Tałandy (widok z Lipowca Gór)
-
Bobry zostały sprowadzone z Suwalszczyzny w 1979r, ale nie budują
klasycznych żeremi, lecz kopią kanały i jamy...
- ścieżka do dawnego rezerwatu 'Bukowa Góra' (obszar ochrony ścisłej)
- bobry (stawy kościelne, park miejski w Zwierzyńcu, w Gucowie)
21 Obraz przedstawiający ptaka wodnego startującego z wody
22 Sekwencja - ptaki
- orlik krzykliwy
- trzmielojad
- bielik
- rybołów
- jastrząb
- krogulec
- kobuz
- pustułka
- bocian czarny
- dzięcioł białogrzbiety, czarny, zielonosiwy
- muchołówka bialoszyja
- gołąb siniak
- kraska
- myszołów
-
W 1938r. na terenie całej Ordynacji Zamojskiej wprowadzono
całkowity zakaz zabijania ptaków drapiężnych. Dziś w
roztoczańskich ostępach występuje 190 gatunków ptaków, z czego
179 stanowią gatunki lęgowe. Gnieżdą się tu gatunki rzadkie,
właściwie dla lasów o charakterze pierwotnym, jak na przykład
sóweczka, związana z naturalnymi lasami świerkowymi...
- kruk
- mysikrólik
- gil
- drozd
- trznadel
-
Śpiew ortolanów jest podobny do pierwszych taktów V symfonii
Beethovena...
- ortolan
- śpiewy poszczególnych ptaków
23 Obraz przedstawiający tarpany w pobliżu willi Zamojskich
- muzyka
24 Wywiad z przedstawicielem Dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego w Zwierzyńcu (willa plenipotenta)
- muzyka
- brama wzorowana na wrotach prowadzących do zwierzyńca Zamojskich
- willa w stylu szwajcarskim z końca XIXw.
-
Niekiedy w szkółkach drzew i krzewów ozdobnych hodowano na prawie
100ha folwarku florianieckiego sadzonki i nasiona sprowadzone z
Meksyku, Francji, Hiszpanii. Administrator Franciszek
Fejfer-Stankowski zapoczątkował te uprawy w 1900r, głównie dla
rosyjskich właścicieli ziemi. Po pierwszej wojnie produkcję
powoli ograniczano...
Park posiada ponadczasową funkcję ochrony dlatego, że...
Zarządzanie parku w związku z tym polega na...
- cyprysiki groszkowe z Japonii (okolice Florianki)
- jodły kalifornijskie (okolice Florianki)
- korkowce amurskie (okolice Florianki)
- modrzewie syberyjskie (okolice Florianki)
- muzyka
25 Sekwencja - jeleń
- migawki jelenia obgryzającego korę
- malarstwo przedstawiające jelenia
26 Sekwencja - lokalna społeczność
kommentarz off
-
Kiedyś, gdy gospodarze ziemi chcieli bezstronnie podzielić
majątek pomiedzy licznymi dziećmi, dawano im długie i wąskie
paski pól. Dzięki temu każdy z nich miał tak samo daleko z wioski
do końca swojego pola...
- różnokolorowe pasy pól uprawnych
- uprawy jasnego tytoniu
- małe drewniane domki (suszarnie tytoniu)
-
Podczas okupacji hitlerowskiej lokalni mieszkańcy rozbudowali
kompleks stawów zasilanych wodami potoku Świerszcz założonych
wcze śniej w 1929r...
- tama
- zalew
- elektrownia wodna
-
Roztoczański Park odwiedza rocznie około stu-tysięcy turystów...
- piaszczysta plaża - kąpielisko
- znaki przy ścieżkach dydaktycznych
27 Wywiady 100% z wędkarzami
wywiady 100%
-
o łowieniu karpi, szczupaków, okoni, tołpyg, sumów, amurów
o niezamarzającej wodzie zimą i stosunkowo chłodnej latem
28 Sekwencja - turyści
kommentarz off
-
Konieczność ochrony przyrody wynika także z 'eksplozji
demograficznej'. Od momentu utworzenia pierwszego parku
narodowego na świecie w Yellow Stone, ponad 120 lat temu, liczba
ludności na Ziemi powiększyła się pięciokrotnie, produkcja
przemysłowa wzrosła 100 razy, a zużycie energii 500 razy...
- rowerzyści
- patrole RKSOP
- spacerujące rodziny
29 Sekwencja - świadomość społeczna
wywiady 100%
-
o ścieżce dydaktycznej 'Po wydmie do stawów Echo'
o ścieżce dydaktycznej 'Na Bukowę Gorę i Piaseczną Gorę'
o wrażeniach podczas wizyty w parku
30 Sekwencja - wykład w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym Roztoczańskiego Parku Narodowego
wywiad z wykładowcą off
-
Na tle innych parków narodowych w Polsce, Roztoczański Park w
mniejszym stopniu cierpi od zanieczyszczenia powietrza dalekiego
zasięgu i oddziaływania czynników bio i abiotycznych. Umiarkowany
ruch turystyczny również ogranicza zaśmiecanie i zagrożenia
pożarowe...
Park zagrożony jest przede wszystkim przez wzrost kommunikacji, dlatego, że...
Kolejnym problemem nękającym park jest kłusownictwo i nielegalne pozyskiwanie kamieni. Rzeczywiście...
Znaczącym elementem utrudniającym ochronę parku jest brak oczyszczalni ścieków, gdyż...
- migawki publiczności podczas wykładów otwartych organizowanych przez Ośrodek Edukacyjno-Muzealny Roztoczańskiego Parku Narodowego
-
Ważne jest, aby przedstawić słuchaczom nie tylko rolę władz parku
w ochronie środowiska, ale też rolę jaką sami mogą odegrać.
31 Sekwencja koniki polskie
wywiad 100% z przedstawicielem Roztoczańskiej Konnej Straży Ochrony Przyrody (RKSOP)
-
RKSOP powstała w 1984r dzięki członkom Akademickiego Klubu
Jeździeckiego w Lublinie. Oprócz prowadzenia kursów jazdy konnej
i edukacji ekologicznej, RKSOP patroluje teren Roztoczańskiego
Parku. Koniki polskie są wykorzystywane jak zwierzęta użytkowe w
rolnictwie, ale RKSOP organizuje również rehabilitację dziecięcą
(hipoterapia), ponieważ koniki polskie mają bardzo łagodny
charakter...
- ogrodzona ostoja (przy stawie Echo)
- dziecko wchodzi na konika z pomocą instruktora
- dziecko jeździ w kółko na koniku na ląży pod opieką instruktora
- malarz malujący krajobraz
- muzyka
32 Zakonczenie
kommentarz off
-
Dziedzictwo jakim jest Roztoczański Park Narodowy nie powinno być
traktowane jako żywe muzeum, lecz jako uprzywilejowane miejsce
odpoczynku i kontaktu z unikalną przyrodą zarówno dla dzieci jak
i dla dorosłych.
Działania Roztoczańskiego Parku Narodowego zmierzają do zachowania równowagi ekologicznej na tym obszarze. Sieć Natura 2000 łączy obszary szczególnie cenne przyrodniczo, przeciwdziałjąc niekorzystnym zjawiskom o charakterze lokalnym i globalnym, żeby malarstwo nie stało się jedynym sposobem utrwalenia piękna i bogatcwa przyrody...
33 Sekwencja pojedynczych gatunków chronionych zwierząt
- malarz malujący krajobraz
- zbliżenia pędzla i poszczególnych elementów niedokończonego malarstwa
- pojedyczne zwierzęta na zwolnionym tempie (jeleń, sarna, lis, wilk, łoś, borsuk, konik polski)
- muzyka: Tabulatura Jana z Lublina